مشخصات اسید پیکریک
دمای ذوب: ۱۲۲.۵ درجه سانتی‌گراد
دمای جوش: ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد
چگالی: ۱.۷۶۳ گرم بر سانتی متر مکعب
حلال ها: آب
پیکریک اسید یک ترکیب آلی و نام دیگر آن ۶،۴،۲-تری نیتروفنول (TNP) است. پیکریک به معنی تلخ است و همانطور که از نامش مشخص است این اسید تلخ مزه است. اسید پیکریک یکی از فنول‌های اسیدی است. مانند سایر ترکیبات آلی نیتراته، اسید پیکریک یک ماده منفجره است و این اولید کاربرد آن به شمار می‌رود. همچنین در پزشکی به عنوان ضدعفونی‌کننده و درمان سوختگی و نیز رنگ استفاده می‌شود. محبوبیت این اسید به خاطر ماهیت سمی آن است.
حلقه آروماتیک فنول به واکنش‌های جایگزینی الکتروفیلی تمایل دارد و برای نیتراسیون فنول حتی با اسید نیتریک رقیق منجر به تشکیل جرم‌های مولکولی می‌شود. به منظور به حداقل رساندن این واکنش‌های جانبی، فنول بدون آب با اسید سولفوریک سولفوره می‌شود وسپس اسید پی هیدروکسی فنیل سولفونیک به اسید نیتریک غلیظ نیتراته می‌شود. در طی این واکنش، گروه‌های نیترو تولید و گروه اسید سولفونیک جایگزین می‌شوند. این واکنش گرماده است و درنتیجه کنترل دقیق دما لازم است. یکی دیگر از راه‌های سنتز پیکریک اسید، نیتراسیون مستقیم دینیتروفنول با اسید نیتریک است.
کاربرد اسید پیکریک
تاکنون، بیشترین استفاده از اسید پیکریک در مهمات و مواد منفجره بوده است. این ترکیب شیمیایی در شیمی آلی برای تهیه نمک‌های کریستالی بازهای آلی به منظور شناسایی و مشخص کردن آنها استفاده می‌شود. در متالورژی، از این اسید در متالوگرافی نوری برای مشخص کردن محدوده آستینیت در فولادهای آهنی کاربرد دارد. خطرات مرتبط با اسید پریکریک باعث شده است که با سایر حک‌کننده های شیمیایی جایگزین شود. با این حال، هنوز هم برای حکاکی آلیاژهای منیزیم استفاده می شود. محلول بوئین یک محلول پایدار حاوی اسید پیکریک است که برای نمونه‌های بافت شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دیگر کاربردهای اسید پیکریک عبارتند از:
– برای درمان سوختگی، مالاریا، تبخال و آبله
– به ندرت برای تیره کردن رنگ پوست
– در آزمایشگاه برای تست کراتینین
– برای اندازه گیری سطح قند خون
– به عنوان ضدعفونی کننده
خطرات اسید پیکریک
توصیه می‌شود اسید پیکریک به صورت مرطوب نگهداری شود، چراکه اسید پیکریک خشک در برابر ضربه و اصطکاک نسبتا حساس است، بنابراین در آزمایشگاهها آن را در بطری زیر یک لایه آب نگهداری می‌کنند. برای نگهداری این اسید بطری‌های شیشه‌ای یا پلاستیکی مورد نیاز است، زیرا اسید پیکریک می‌تواند به راحتی نمک‌های پیکرات فلزی را تشکیل دهد که حتی حساس و خطرناک‌تر از خود اسید هستند. از لحاظ صنعتی، این اسید بسیار خطرناک است زیرا در دمای اتاق فرار است و آهسته به گاز تبدیل می‌شود. با گذشت زمان، تشکیل پیکرات‌ها بر روی سطوح فلزی در تماس با این اسید ممکن است خطر انفجار در پی داشته باشد.
اگر گاز پانسمان پیکریک اسید در کیت کمک‌های اولیه قدیمی باشد، خطرناک است زیرا اسید موجود به شکل بلور در می‌آید، ناپایدارمی‌شود و ممکن است در اثر نگهداری طولانی مدت پیکرات‌های فلزی تشکیل شده باشند. مهمات حاوی اسید پیکریک ممکن است در کشتی‌های جنگی غرق شده وجود داشته باشد و انباشته شدن پیکرات‌های فلزات در طول زمان باعث افزایش حساسیت آنها به ضربه می‌شود که بسیار خطرناک است.
راهنمای ایمنی کار با اسید پیکریک
راهنمای کار با اسیدها: در موقع کار با اسیدها و بازهای غلیظ و دیگر مواد خطرناک یا دودزا از هود آزمایشگاه استفاده کنید.
در کار با اسیدها و بازهای غلیظ ، عوامل آب گیر و اکسنده‌ها می‌بایست بسیار با دقت عمل کرد تا به اطراف نپاشند، از ظروف خود بیرون نریزند و بخارات آنها که غالباً خورنده‌اند تنفس نگردند.
راهنمای کار با مواد منفجره:
مواد منفجره موادی هستند که از نظر شیمیایی ناپایدار بوده و انرژی نهفته¬ی زیادی به علت ساختار شیمیایی در آنها وجود دارد. در صورت آغاز فرایند انفجار، این مواد با سرعت زیاد منبسط می‌شوند و حجم زیادی گاز و گاهی نور و صدای زیاد تولید می‌کنند. این آزادشدن گاز به نوبه¬ی خود می‌تواند باعث پرتاب شدن قطعات و اشیاء اطراف و تبدیل شدن آنها به ترکش شود. مواد قابل انفجار معمولا ًدر اثر ضربه، فشار یا دمای بالا منفجر می¬شوند و لذا باید آن¬ها را از ضربه، فشار یا دمای بالا محفوظ داشت.
جهت آشنایی با سایر مواد شیمیایی مورد نیاز در آزمایشگاهها اینجا کلیلک کنید.
